ارزیابی اثرات زیست محیطی (بخش اول)
تاریخ ارزیابی زیست محیطی به 1960 بازمی‌گردد که امریکا ارزیابی را به‌عنوان مجوز اجرای پروژه‌های عمرانی قرارداد و سازمان‌ها و مؤسسات موظف گردیدند قبل از اجرای هر پروژه اثرات زیست‌محیطی آن را مورد برسی قرار دهند.
در اواخر 1970 مطالعات تحقیقاتی انجام گفته در هلند منجر به ارائه طرح‌های پیشنهادی جهت معرفی یک سیستم ارزیابی شد.ایران جزء آن دسته از کشورهایی است که قانون خاصی درباره‌ی ارزیابی اثرات زیست‌محیطی ندارد ،لیکن طبق قوانین زیست‌محیطی به دولت اختیار داده‌شده که در مورد بعضی از پروژه‌های خاص بررسی‌های زیست‌محیطی را الزامی نماید.
ماده 7قانون (حفاظت و بهسازی محیط‌زیست) بیان می‌دارد که هرگاه اجرای هر یک از طرح‌های عمرانی و یا بهره‌برداری از آن‌ها به تشخیص سازمان با قانون و مقررات مربوط با حفاظت محیط‌زیست مغایرت داشته باشد سازمان مورد را به وزارت خانه یا موسسه مربوط اعلام خواهد نمود تا با همکاری سازمان ذی‌ربط به‌منظور رفع مشکل در طرح مزبور تجدیدنظر به عمل آورد.
ماده 6قانون (حفاظت و بهسازی محیط‌زیست)بیان می‌دارد که :
انجام تحقیقات و بررسی‌های عملی و اقتصادی درزمینه حفاظت ،بهبود و بهسازی محیط‌زیست و جلوگیری از آلودگی و به هم خوردن تعادل محیط‌زیست در موارد مختلف محیط‌زیست است.
تاریخچه دفتر ارزیابی زیست‌محیطی در ایران
سازمان حفاظت محیط‌زیست بر اساس ماده 6قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست و وظایفی که به لحاظ انجام مطالعات و بررسی‌های زیست‌محیطی پیش‌بینی‌شده بد در سال 1354 در ساختار تشکیلاتی خود یک بخش ویژه به نام دفتر بررسی اثرات توسعه ایجاد نمود که وظیفه این دفتر بر اساس شرح وظایف مصوب بررسی اثرات فعالیت‌های مختلف در محیط‌زیست بود.
که مجدداً در سال‌های اخیر واحد مذکور با عنوان دفتر ارزیابی زیست‌محیطی در حوزه معاونت محیط‌زیست انسانی ارزیابی اثرات زیست‌محیطی طرح‌ها و توسعه را بر عهده گرفت.
شرح وظایف مصوب دفتر ارزیابی زیست‌محیطی ایران
– مطالعه و تحقیق درزمینه سیاست‌های مدیریت حفاظت محیط‌زیست باهدف درازمدت
-مطالعه، شناسایی، ارزیابی و تعیین ظرفیت قابل‌تحمل بیوم‌های کشور جهت آماده‌سازی سرزمین بر مبنای شاخص‌های زیست‌محیطی
– مطالعه، شناسایی، ارزیابی بیوم‌های کشور جهت مکان‌یابی برای کاربری‌های گوناگون با استفاده از شاخص‌های زیست‌محیطی منطقه‌ای جهت جلوگیری از تخریب محیط و کاهش تخریب تا حد ممکن
-مطالعه و تحقیق درزمینه چگونگی بهره‌برداری از منابع طبیعی تجدید پذیر و غیرقابل‌تجدید
-تحقیق درزمینه امکانات پیشگیری از زیان‌های ناشی از فعالیت هلی اقتصادی بر عوامل زیست‌محیطی
-مطالعه درزمینه مسائل زیست‌محیطی ناشی از جمعیت و محیط‌زیست مصنوع جهت پیشگیری از بروز اثرات سوء جابجایی ، مهاجرت و سایر پدیده‌های شهرنشینی
-بررسی کلیه طرح‌های عمرانی، خدماتی ،صنعتی، تولیدی شهری و کشاورزی جهت جلوگیری از تخریب یا کاهش تخریب محیط‌زیست
-تهیه و تنظیم الگوی تغییرات اکولوژی زیست‌محیطی منتج از طرح‌های آبادانی و بهره‌برداری در حال اجرا و آینده کشور
-بررسی و تحقیق به‌منظور شناخت علل بروز اثر زیست‌محیطی ناشی از طرح‌های ، خدماتی ،صنعتی، تولیدی شهری و کشاورزی و تولیدی بر محیط‌زیست و ارائه گزینه‌های مناسب جهت کاهش و یا جبران اثرات نامطلوب آن‌ها
اهداف ارزیابی
هدف از ارزیابی ، اطمینان یافتن از رعایت سیاست‌ها و اهداف تعین شده ،در برنامه‌ها و فعالیت‌های پروژه در راستای ضوابط ، معیارها ، قوانین و مقررات زیست‌محیطی است که به‌طور خلاصه به شرح ذیل می‌باشد.
1. محو و ترمیم خسارات وارده بر محیط‌زیست
2. افزایش سطح آگاهی جامعه
3. استفاده از آراء و نظرات عموم جامعه در فرایند تصمیم‌گیری
4. شناخت مسائل و مشکلات زیان‌بار زیست‌محیطی، که احتمال وقوع آن‌ها وجود دارد
5. پیش‌بینی اثرات زیست‌محیطی مهم و پایدار
6. ایجاد تعادل بین اهداف بلندمدت توسعه و ضرورت برخورداری اکثریت مردم از منابع توسعه در راستای حفاظت محیط‌زیست
7. ازدیاد سطوح همکاری و هماهنگی بین سازمان‌های دولتی و خصوصی
8. به‌کارگیری و تلفیق معیارهای زیست‌محیطی در برنامه‌های عمرانی
9. مشخص نمودن وظایف هر یک از ارگان‌های دولتی جهت حفظ محیط‌زیست
10. برقراری تعادل بین جمعیت و منابع محیط‌زیست
11. حفظ کیفیت منابع تجدید پذیر برای بهره‌برداری از بیشترین بازده آن‌ها با نگه‌داشتن صحیح چرخه‌های حیاتی
12. فراهم آوری زندگی سالم و فعال برای جامعه
13. شناساندن روش‌های صحیح استفاده از محیط‌زیست
14. شناخت مسائل و مشکلات بحرانی محیط‌زیست ، که نیاز به بررسی مطالعه کنترل و مراقبت دارند
15. ارائه اطلاعات کافی برای تصمیم گیران و مؤسسات یا افرادی که با وضعیت عمومی منطقه آشنا نیستند تا بتوانند به‌طور قاطع در رد یا قبول پروژه پیشنهادی تصمیم بگیرند
خصوصیات یک گزارش ارزیابی مناسب
1. جامع باشد کلیه سیستم‌های محیطی را در بربگیرد.
2. قابل‌انعطاف باشد قابل‌استفاده در پروژه‌های مشابه با ابعاد متفاوت باشد.
3. اثرات حقیقی را جستجو کند و بتواند تغییرات طبیعی و اجتناب‌ناپذیر حاصل از شرایط موجود محیط را از تغییری که در اثر پروژه رخ می‌دهد بیان کند.
4. واقعی باشد ، واقع‌گرا بوده دارای نتایج عاری از اعمال نظرات شخصی و انحراف باشد ونیز ثابت و پابرجا و مصون از تأثیر فشارهای سیاسی یا سایر نیروهای خارجی باشد.
5. تخصص‌های لازم را بکار گرفته باشد تجارب و قضاوت‌های حرفه‌ای را با ارائه یک متوازی قوی تضمین کند.
6. هنر در آن بکار گرفته باشد با اعمال هنر کافی ، طراحی با بهترین تکنیک‌های موجود تجزیه‌وتحلیل انجام گیرد.
7. دارای معیارهای صحیح و مطمئن باشد نبایستی معیارهای ارزشیابی ، بخصوص ارزش‌های کمی ، برای ارزیابی دامنه به اهمیت اثرات به‌دلخواه انتخاب گردد.
8. دامنه واقعی اثرات را ارزیابی کند، ارزیابی دامنه اثرات بر پایه کلی‌گویی و یا نسبت‌ها کافی نخواهند بود ، بلکه بایستی راهنمایی جهت ارزیابی اثرات هر یک از فاکتورهای محیط‌زیست در محدوده جغرافیایی اختصاصی و با اصطلاحات معین شده جهت توصیف آن فاکتورها صورت گیرد.
9. بتواند ارزیابی کل اثرات را به‌طورکلی انجام دهد، ارائه راهی برای به هم پیوستن تعداد زیاد اثرات ، لازم است تا ارزیابی کلی اثرات بر محیط‌زیست صورت پذیرد.
10. قادر به گوشزد اثرات بحرانی باشد و اختصاصاً بر اثرات خطرناک تأکید نماید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید!